Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP)
ROP
O ROP
O producentach
O samorządach
Baza wiedzy
Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP)
to zestaw działań podejmowanych przez państwa członkowskie Unii Europejskiej w celu zapewnienia, że producenci ponoszą odpowiedzialność – finansową, a często również organizacyjną – za cały cykl życia swoich produktów, szczególnie w zakresie gospodarowania odpadami powstającymi po zużyciu tych produktów. Celem ROP jest wspieranie gospodarki o obiegu zamkniętym poprzez zwiększenie poziomu recyklingu, minimalizację ilości odpadów oraz zachęcanie do projektowania bardziej zrównoważonych, łatwiejszych do recyklingu produktów. (Źródło: Dyrektywa 2008/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów).
W Polsce system ROP przez wiele lat funkcjonował w ograniczonej, uproszczonej formie, opartej głównie na tzw. Dokumentach Potwierdzających Recykling (DPR), skupowanych przez Organizacje Odzysku Opakowań (OOO). Organizacje te, zawierając umowy z wprowadzającymi produkty na rynek, przejmowały na siebie obowiązek zapewnienia wymaganych poziomów recyklingu. W praktyce system ten nie spełniał jednak swojej roli – finansował jedynie niewielką część realnych kosztów zbierania, sortowania i przetwarzania odpadów opakowaniowych. Przez wiele lat borykał się również z problemem fałszowania DPR-ów, co prowadziło do zaniżania faktycznych opłat ponoszonych przez producentów i osłabiało motywację do inwestycji w infrastrukturę odpadową (Źródło: Raport Najwyższej Izby Kontroli, 2021).
Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero po wprowadzeniu Bazy Danych o Odpadach (BDO), która uporządkowała obieg dokumentów i ograniczyła nadużycia. W efekcie ceny DPR-ów zaczęły rosnąć, co z kolei stworzyło szansę na realne inwestycje w instalacje do sortowania i recyklingu. Paradoksalnie, właśnie ten wzrost kosztów – bardziej odzwierciedlający rzeczywiste koszty gospodarowania odpadami – spotkał się z krytyką ze strony producentów, którzy zaczęli domagać się likwidacji dotychczasowego systemu (Źródło: Apel branżowy producentów opakowań, 2023).
Tym samym jeszcze wyraźniej uwidoczniła się potrzeba wprowadzenia pełnego, skutecznego systemu ROP – takiego, który realnie obciąży producentów kosztami zagospodarowania odpadów i będzie sprzyjał osiąganiu unijnych celów środowiskowych. Współczesny ROP nie ogranicza się już tylko do opakowań, ale obejmuje również inne grupy produktów, takie jak sprzęt elektryczny i elektroniczny, baterie, akumulatory czy pojazdy wycofane z eksploatacji. Jego wdrożenie w Polsce stanowi jeden z kluczowych kroków w kierunku nowoczesnego i zrównoważonego systemu gospodarowania odpadami. (Źródło: Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach).
