Rola samorządów w systemie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) jest wielowymiarowa. Gminy, nadal pełnią kluczową rolę w systemie gospodarki odpadami, ale ich zadania i relacje z producentami ulegają zmianie. Oto szczegóły:
1. Utrzymanie roli organizatora systemu gospodarki odpadami komunalnymi
Gminy nadal odpowiadają za organizację odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym odpadów opakowaniowych, od mieszkańców. Obowiązki te wynikają z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
2. Współpraca z podmiotami reprezentującymi producentów (organizacjami ROP)
Producenci nie będą samodzielnie organizować zbiórki odpadów u mieszkańców. Zamiast tego współpracują z gminami poprzez wyspecjalizowane organizacje odpowiedzialności producentów (OOP). Te organizacje będą zawierać umowy z gminami i/lub podmiotami przez nie wskazanymi, a także ponosić część kosztów systemu. Rozpatrywana jest jednak obecnie rola centralnego organizatora systemu, którym mógłby być NFOŚiGW.
3. Otrzymywanie rekompensaty kosztów
Samorządy mają otrzymywać środki przekazywane przez organizatora systemu od OOP jako rekompensatę poniesionych kosztów na zbiórkę i zagospodarowanie odpadów opakowaniowych z gospodarstw domowych. Ma to zapewnić, że gminy nie będą ponosić kosztów odpadów, za które odpowiedzialność spoczywa na producentach.
4. Monitorowanie i raportowanie
Gminy będą musiały prowadzić dokładniejsze sprawozdania dotyczące ilości i jakości zbieranych odpadów, zwłaszcza opakowaniowych. Dane te będą podstawą do rozliczeń finansowych z OOP oraz kontrolowania poziomów recyklingu.
5. Wspieranie selektywnej zbiórki
Gminy mają zachęcać mieszkańców do selektywnej zbiórki odpadów, zapewniając infrastrukturę i edukację. Im lepszy poziom selektywnej zbiórki, tym wyższy poziom recyklingu – co wpływa na środki finansowe płynące od OOP.
Podsumowanie
W systemie ROP samorządy:
- nadal zarządzają lokalnym systemem odbioru odpadów,
- otrzymują środki od producentów (za pośrednictwem organizatora systemu),
- muszą dostarczać szczegółowe dane sprawozdawcze,
- uczestniczą w budowie efektywnego i przejrzystego systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi.
ROP nie odbiera samorządom odpowiedzialności, ale ją wspiera finansowo i organizacyjnie przez zaangażowanie producentów. Wymaga to jednak dobrej współpracy, przejrzystości i nowego podejścia do zarządzania danymi.
